Het wiel? Nee joh. De klok dan? Ook niet. De transistor, penicilline, navigatie, vuur, de electromotor? Allemaal mis. De belangrijkste uitvinding vind ik tekst.
Ik geef toe, het ligt minder voor de hand dan bijvoorbeeld antibiotica. Er zitten ongetwijfeld meer haken en ogen aan mijn keuze dan aan die voor het wiel of de klok.
Dat het schrift, en later de boekdrukkunst, een belangrijke rol hebben gespeeld in de Westerse geschiedenis van de kennisoverdracht staat buiten kijf. Automatisering van schrijfproductie zorgde in de middeleeuwen voor een boost aan beschikbare informatie. Op zijn beurt stimuleerde dit de ontwikkeling van scholen en universiteiten. De mens werd sneller slimmer.
Informatie-explosie
De renaissance gaf al een aanzetje tot ‘meer willen weten’, maar tijdens de verlichting brak de honger naar kennis pas echt door en bereikte alle lagen van de bevolking. Langzaam verschoof de macht van de gevestigde orde (kerk en staat) naar het volk. Een proces dat nog immer doorgaat. De drukpers en stencilmachine leverden daaraan een wezenlijke bijdrage. Door snel en goed reproductiewerk te leveren zijn op deze manier de meest vitale boodschappen van de laatste 500 jaar aan ons doorgegeven. Ik denk aan pamfletten, flyers, kranten en posters. Deze functie werd 100 jaar geleden overgenomen door de radio, 60 jaar geleden door de TV, 20 jaar geleden door internet en 7 jaar geleden door de smartphone. Zo, we zijn weer bij.
Nu we informatievoorziening ‘op’ ons (en onder de vingers) hebben – het zit nog net niet ‘in’ ons – wordt de parallel tussen de mate van technologie en de ontwikkelingen in de maatschappij duidelijk. Hoe sneller we begrijpen wat we moeten, kunnen of willen doen, hoe sneller de maatschappij verandert. In het geval van ‘nu’ een maatschappij die kantelt, duurzamer en met name bewuster wordt.
De kracht van tekst
We lezen de hele dag door. Ik las eens dat we in een dag net zoveel informatie tot ons nemen als een persoon uit de middeleeuwen in een leven. Nu leefden ze toen iets korter dan wij nu, het geeft wel het belang van tekst aan. En beeld dan? Dat is ook belangrijk. Maar het begint met tekst. Die ‘zoveel informatie’ bestaat voor het overgrote deel uit tekst.
In de ontwikkeling van een mensenleven gaan spraak en beweging gelijk op. Vanaf ons vijfde jaar leren we schrijven en onze moedertaal breder ontwikkelen. Met deze kennis gaan we verder en maken we stappen in onze carriere. Ieder op zijn en haar niveau.
De basics blijven. Letters, tekst, zinnen, boodschappen. TV en radio werden onlangs door internet naar de achtergrond gedreven. Ongelofelijke hoeveelheden tekst duwen de beelden en geluiden weg. Het moet niet gekker worden.
Hierin zie ik overigens wel een tegenbeweging. Met de beschikbaarheid van telkens meer bandbreedte en de toename van beschikbare kwaliteit in beeld en geluid, zullen websites en ook social media binnenkort uit meer (bewegend) beeld en geluid bestaan. Maar zover is het nu nog niet.
Zolang Google en een handjevol andere zoekmachines met name focussen op tekst om hun pagina’s met jouw zoekresultaten te vullen, zal voor een ontvanger een tekst de belangrijkste reden zijn om in actie te komen. Om te lezen en te reageren bijvoorbeeld. Of om verder te informeren en om te helpen met kopen. Of om te lachen en te ontspannen.
Taalvoutje
Ter ontspanning enkele voorbeelden die de kracht van tekst goed aangeven: Taalvoutje, Make That The Cat Wise en het gebruik van quotes in social media bijvoorbeeld. Keep Calm en YourEcard ken je vast wel. Er zijn nog honderden voorbeelden te noemen die stuk voor stuk op een bijna corporate identity-achtige wijze (consequente en herkenbare toepassing van beeld, kleur, vorm en gebruik) een krachtigere indruk maken dan beelden.
Waar ga ik naartoe?
De belangrijkste uitvinding ooit is voor mij tekst. Een verzameling taaltekens die samen een bericht vormen. Het is een persoonlijke keuze. Natuurlijk ook omdat het mijn vak is. Ik werk al jaren met tekst, eerst als graficus, grafisch ontwerper en later als communicator en marketeer. Tekst is en blijft de rode draad in mijn leven. Ik ontwierp zelf lettertypen. Maar dit terzijde.
De nut en noodzaak van tekst lijken me nu wel duidelijk gemaakt. Ik vind het belangrijk hier aandacht aan te besteden. Als teksten niet goed zijn, of onduidelijk opgesteld, of lelijk gedrukt of onleesbaar klein, dan sla ik het lezen over. En ik denk dat dit voor de meeste mensen geldt. De boodschap kan zo niet overkomen. Jammer.
Even een ode aan de tekst. De drager van de belangrijkste boodschappen ooit, het kannonenvlees van de communicatie. Vaak gelezen en minder gezien. Ga er met respect mee om en geef tekst de aandacht die het verdient.
Amen.
Groet, Albert Mensinga @AlbertMensinga
Toevoeging
In deze schitterende afstudeerclip https://vimeo.com/69375692 van Thibault de Fournas kun je goed zien hoe schitterend typografie kan zijn. Goed gezette tekst is misschien geen kunst, maar toch zeker wel vakmanschap.
Credits
1. © Albert Mensinga Creative, 2015
2. © Keep Calm And Carry On, 2015
3. © YourEcard, 2015
4. © Vimeo – Graduation project by Thibault de Fournas, 2014